Cukrzyca jest uznana za chorobę cywilizacyjną, dotyka coraz większą ilość osób w coraz młodszym wieku. Czym jest cukrzyca? Jak się przed nią uchronić? Jaka powinna być dieta cukrzycowa? Na te pytania odpowiemy w dzisiejszym artykule.

W Polsce na cukrzycę choruje około 3,5 miliona osób, co stanowi blisko 10% społeczeństwa. Jednak najbardziej przerażające jest tempo wzrostu ilości chorych na cukrzycę oraz zmniejszający się w zastraszającym tempie wiek zapadalności na tę chorobę. W ciągu ostatnich 35 lat ilość osób chorych na cukrzycę zwiększyła się 3,5-krotnie. Co czwarty Polak powyżej 60 roku życia ma stwierdzoną cukrzycę. A co z osobami, które nie były diagnozowane w jej kierunku lub unikają badań lekarskich? Dziś opiszemy symptomy, które powinny skłonić nas do wykonania badań profilaktycznych, opiszemy rodzaje cukrzycy, jej przyczyny, jak również sposoby radzenia sobie z nią, takie jak dieta cukrzycowa oraz wskażemy kiedy należy stosować farmakoterapię.

Symptomy, czyli kiedy powinniśmy wykonać badania?

Cukrzyca jak i droga do niej nie daje zbyt mocnych sygnałów alarmowych. Zazwyczaj pojawia się ospałość, spadek energii, można też zaobserwować częstsze wizyty w toalecie mimo braku zwiększania wypijanych płynów. Jednak są to na tyle mało niepokojące objawy, że bardzo często przechodzimy obok nich obojętnie, zwalając winę na zmęczenie, niewyspanie, nadmiar pracy.

Jakie badania wykonać, aby zdiagnozować cukrzycę?

Cukrzycę bardzo łatwo zdiagnozować, wystarczy zbadać glukozę na czczo z pobranej próbki krwi. Skierowanie na takie badanie raz w roku może wystawić lekarz medycyny rodzinnej. Dodatkowo coraz częściej w naszych domach znajdują się urządzenia do pomiaru glukozy we krwi – glukometry, które pozwalają na regularne kontrolowanie wyników. Warto pamiętać, że minimum 12 godzin przed pobraniem krwi nie wolno niczego jeść, ani pić (z wyłączeniem czystej, niesłodzonej wody). Poza obserwacją glukozy w zakresie norm, warto zwrócić uwagę jak ona zmienia się w przeciągu lat. Jeżeli obserwujemy tendencję wzrostową to warto zadbać, by przy kolejnych badaniach zauważyć zahamowanie wzrostu, najlepszym wyjściem jest dieta cukrzycowa.

Dokładniejszym badaniem jest dwu- lub trzykrotny pomiar glikemii – na czczo, godzinę po wypiciu roztworu cukrowego i dwie godziny po wypiciu roztworu cukrowego. W tym badaniu jest widoczne jak trzustka radzi sobie w dużym wyrzutem glukozy do krwi w danym czasie.

Jakie są rodzaje cukrzycy, kiedy wystarczy dieta cukrzycowa, a kiedy potrzebna jest farmakoterapia? 

Wyróżniamy trzy rodzaje cukrzycy – typu I, typu II oraz cukrzycę ciążową. Ten pierwszy rodzaj jest typem cukrzycy, która jest wrodzona, czyli nie mamy wpływu na jej powstanie. Są badania, które mówią o programowaniu metabolicznym cukrzycy w czasie ciąży. Polega ono na tym, że jeżeli kobieta w ciąży spożywa dużo słodyczy, napojów słodzonych i innych produktów z wysokim indeksem glikemiczny, to zwiększa szansę na zachorowanie dziecka na cukrzycę. Nie ma jednak określonych żadnych bezpiecznych norm spożycia cukrów prostych w czasie ciąży. Zależne jest to również od predyspozycji metabolicznych przyszłej mamy. W cukrzycy typu I konieczne jest stosowanie leków, ale warto jednak i w tym czasie zadbać o zdrową, ubogą w cukry proste dietę, czyli de facto powinna być to dieta cukrzycowa.

Na cukrzycę II typu pracujemy jednak intensywnie, długi czas. Przyczynami cukrzycy II typu jest nadmierna masa ciała, brak aktywności fizycznej, zbyt duże spożycie słodkich produktów spożywczych. Tutaj też pomocą okazuje się dieta cukrzycowa, która sama w sobie może być rozwiązaniem, oczywiście jeśli potwierdzą to wyniki badań. Jeśli natomiast dieta cukrzycowa nie wystarcza, wówczas należy przyjmować leki zgodnie ze wskazaniem lekarza, a dieta cukrzycowa powinna być stosowana wspomagająco, gdyż też może zapewnić lepsze samopoczucie i pozytywnie wpływać na wyniki badań.

Cukrzyca ciążowa jak sama nazwa wskazuje dotyczy kobiet w ciąży. W połowie ciąży zaleca się badania glukozy po obciążeniu roztworem cukrowym, by sprawdzić nie tylko glikemię na czczo, ale również, jak trzustka radzi sobie z dużym wyrzutem cukru do krwi. Przy cukrzycy ciążowej również zalecana jest dieta cukrzycowa, a jeżeli sytuacja tego wymaga to również przyjmowanie leków zapisanych przez lekarza i cukrzyca ciążowa powinna kilka tygodni po porodzie zniknąć. W kolejnych ciążach może ponownie się ujawnić, ale nie jest to regułą, wówczas znowu zalecana jest dieta cukrzycowa.

Jaka powinna być dieta cukrzycowa?

Zachorowalność na cukrzycę typu II i cukrzycę ciążową jest żywieniowozależna, co oznacza, że nasza dieta ma bezpośredni wpływ na to, czy przybliżamy się do tej choroby czy oddalamy. Oczywiście są dodatkowe czynniki takie jak: genetyczne, anatomiczne i wydzielnicze trzustki, nadwaga i otyłość, niepełnosprawność ruchowa. Jednak żaden z tych czynników przy zdrowej diecie nie doprowadzi nas do tej choroby.

Jakich więc produktów unikać? Słodzonych! Wszelkiego rodzaju słodycze, lody, jogurty owocowe, desery mleczne, płatki kukurydziane, soki kartonowe i inne zagęszczane, wody smakowe, napoje słodzone gazowane, piwo, cukierki, gumy do żucia. Dodatkowo w nadmiarze spożywana pszenica, kukurydza, owoce suszone, zbyt duża ilość posiłków, podjadanie nocne i w drugą stronę – głodówki, a następnie kompulsywne jedzenie, brak śniadań. Sprawdzajmy składy, unikajmy cukru, słodzików, w tym aspartamu.

Z powyższej wyliczanki jasno wynika, że zdrowa, pięcioposiłkowa dieta, uboga w cukry proste może nas uchronić od cukrzycy. Warto spożywać produkty bogate w błonnik, który zmniejsza tempo uwalniania glukozy do krwi. Jeżeli chcemy upiec ciasto to przygotujmy je na mące pełnoziarnistej, płatki kukurydziane zastąpmy owsianymi z dodatkiem owoców, miodu i gorzkiej czekolady czy cynamonu, a zamiast jogurtów owocowych zjedzmy naturalny z dodatkiem świeżych, sezonowych darów natury. Zamieńmy wszelkie napoje słodzone na wodę lub napary ziołowe, a mąkę pszenną na żytnią, zadbajmy o dobrą jakość pieczywa. Starajmy się dodawać coraz mniejsze ilości cukru do kawy czy herbaty, od cukru naprawdę da się odzwyczaić. Najlepiej robić to stopniowo, aż do całkowitej eliminacji. Uważajmy na chleb „ciemny”, który jedynie kolorem przypomina pieczywo pełnoziarniste, a jest zabarwione karmelem, czyli cukrem. Sprawdzajmy składy produktów!

Profilaktyką cukrzycy jest dbanie o dietę, aktywność fizyczną, ale również regularne monitorowanie pomiarów glukozy i porównywanie ich z tymi z lat poprzednich.

Dieta cukrzycowa nie jest wymagająca, ona polega na znalezieniu zamienników, zdrowych przepisów na słodkie przekąski, zrezygnowanie ze słodzenia napojów czy potraw, jak również nie podjadania między posiłkami. A jakie są Wasze sposoby na cukrzycę? Podzielcie się z nami swoimi spostrzeżeniami w komentarzach!